De Flevolandse bodem in topvorm

Over 100 jaar zien we misschien wel fleurige sinaasappelbomen in de Noordoostpolder en drinken we een stevige rode wijn van Domaine du Swifterbant. Volgens weerman Peter Kuipers Munneke, die een dag te gast was in de wereld van akkers en gewassen, kan het zomaar waar zijn. Tijdens de kennisdag Bodem en Water 2019 stond de toekomst van de Flevolandse landbouw centraal. De belangrijkste vraag voor de 200 aanwezigen: Hoe krijgen we onze bodem in topvorm?

‘Uw hele kapitaal ligt in de open lucht en staat bloot aan alle invloeden,’ vertelt Kuipers Munneke bij de aftrap van het event. Hij nam de aanwezigen kort mee in zijn wereld van ijs en gletsjers in het hoge Spitsbergen. De conclusie is duidelijk; het wordt warmer. Kouderecords worden steeds zeldzamer, warmte records worden juist vaak gebroken. Kuipers Munneke: ‘Dat heeft invloed op mijn wereld van ijs en gletsjers, maar ook op uw wereld van akkers. De natste jaren van vroeger zijn de droogste jaren van nu. En een droge periode wordt droger door toename van verdamping. De bodem moet klaargestoomd worden voor droogte én voor natte periodes.’ Maar we moeten het niet te somber in zien volgens Kuipers Munneke, het geeft namelijk ook kansen. ‘Jullie kunnen andere gewassen gaan verbouwen. Ons klimaat van de toekomst is vergelijkbaar met het klimaat nu in Zuid West Frankrijk. Staat de Noordoostpolder over 100 jaar vol met sinaasappelbomen? En drinken we een stevige rode wijn van Domaine du Swifterbant?’

Samensmelten van kennisbanken

Dat de Flevolandse agrariërs samen een manier vinden om de uitdagingen het hoofd te bieden hoef je Commissaris van de Koning Leen Verbeek niet te vertellen. ‘Onze agrariërs zijn uit alle hoeken van het land gekomen en hadden in hun koffer een enorme hoeveelheid kennis over hoe je landbouw bedreef, zoals dat gebruikelijk was op de plek waar ze vandaan kwamen. Al die verschillende kennisbanken kwamen samen in Flevoland. Al die kennisbanken zijn inmiddels samengesmolten tot de top van NL, maar ook internationaal. Je kunt vandaag de dag geen agrariër zijn zonder verstand van zaken. En voor de provincie is dat belangrijk: de innovatie, het leren van elkaar. Op deze plek, de kennisdag Bodem en Water, gaan we de dialoog met elkaar aan. Want we krijgen allemaal te maken met het klimaat en de kwaliteit van de grond is dan belangrijk,’ zei een trotse Leen Verbeek.

Op zoek naar bodemleven

Op het inspiratieplein en in het watercafé stond ontmoeten centraal en tijdens verschillende workshops kwamen experts en agrariërs aan het woord. Ze vertelden over verschillende manieren om verwantwoord met bodem en water bezig te zijn. Bijvoorbeeld Kenneth Verbeek, biologisch akkerbouwer uit Luttelgeest. Hij vertelde over de eerste profielkuil die hij maakte: ‘Er was geen worm te vinden. Er zat bijna geen leven in de bodem.’ Hij nam diverse maatregelen voor een weerbare bodem en wilde het leven terugbrengen. Door stalmest en compost toe te voegen, door een extensiever bouwplan en door de juiste momenten te kiezen voor bewerking en oogst. Het leverde een enorme verbetering in structuur op.

Blijf niet in de cabine zitten

Machines worden steeds zwaarder en groter en een van de vele tips deze dag luidde: ‘Maak natuurlijk opgebouwde structuur niet mechanisch kapot.’ Ga van ‘goed gevoel’ naar je eigen strategie van bodembewerking. Leer je eigen bodem kennen, kijk na iedere bodembewerking naar het effect op de bodem. Blijf niet in de cabine zitten en kijk het seizoen erop of het gewas de bodem kan benutten. Meindert Eissens, akkerbouwer op zware kleigrond, gebruikt maar weinig machines en deelde zijn ervaringen met spitten en groenbemesters.

Alternatief voor beregenen?

Bij het anticiperen op uitdagingen van de toekomst hoort uiteraard ook innovatie. In 2018 hebben we allemaal ervaren hoe belangrijk het is om onze bodem en het water goed op peil te houden. Want er is nogal wat water nodig om een gewas te laten groeien. Maar waar haal je dat vandaan? En is beregenen dan de beste optie? In Zeewolde en in Nagele worden proeven gedaan met infiltratie en peilgestuurde drainage. Het idee daarachter is om water aan te vullen en via de ondergrond bij het gewas te krijgen. Via metingen wordt het waterpeil nauwgezet in de gaten gehouden. Doordat de gronden van elkaar verschillen laten de proeven ook verschillend uitkomsten zien. 

Foto: Fotostudio Wierd
Dit verhaal is verschenen op de website van het Actieplan Boden & Water