'Het mooiste is de geboorte van de lammetjes'

Tussen de Nijmeegse Vierdaagse en het worstenbroodje staat nu ook het ambacht van schaapherder op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed. 'Terecht,' zegt herder Pieter Smit uit Ketelhaven. 'Het is jammer dat er zoveel gemaaid wordt, door natuurlijke begrazing krijg je een gevarieerdere groei.' Pieter leidt zijn kudde met Drentse Heideschapen met behulp van twee Border Collies over Landgoed Roggebotstaete aan de Vossemeerdijk, tussen Dronten en Kampen.

Honden Mick en Ynia laten zich geen moment verleiden hun blik van de kudde af te wenden. Aan een kort commando als 'come by', 'away' of 'lie down' hebben ze genoeg om precies te weten wat er van ze verwacht wordt. Pieter trainde zijn honden zelf. 'Ze gunnen elkaar het werk,' zegt hij. Mick is al een oude hond en de speelse Ynia is pas twee jaar bij de kudde. Het trainen van jonge bordercollies is intensief en tijdrovend. Elke hond en zeker een werkhond, heeft behoefte aan voldoende beweging. Mick en Ynia doen het werk waar de Border Collie oorspronkelijk voor gefokt is, namelijk het nauwkeurig sturen van een kudde schapen. De honden worden voornamelijk gebruikt voor het drijven van schapen: het ophalen, het verweiden of het brengen naar stal. Voor de verzorging van de schapen kan het zijn dat ze bijeen gedreven moeten worden. Een goed getrainde Border Collie kan in zijn eentje het werk van zeven tot acht man doen

Hobby

Door hond Mick is Pieter in aanraking gekomen met het werk, of beter gezegd, de hobby van herder. 'Ik heb eerst eens gekeken bij wat schaapjes in de buurt. Ik heb geholpen bij kuddes in Lelystad en Ermelo. Toen ik de kans kreeg om met eigen schapen op Roggebotstaete te lopen heb ik gelijk een kudde gekocht. Ik begon hier met twaalf schapen en een ram.'

Drents heideschaap

Het Drents Heideschaap is een vrij klein schaap dat nog dicht bij de natuur staat. De kudde heeft weinig zorg nodig. 'Ze hebben een vrij eenvoudige stal waar ze het prima in redden en ze lammeren helemaal zelf,' legt Pieter uit. 'Het scheren doe we altijd op de eerste zaterdag in juni. De vacht wordt veel te warm in de zomer. We laten het scheren over aan drie broers, echte vakmannen.' In de toekomst ziet Pieter een echte schaapskooi voor zich, maar concreet zijn die plannen nog niet.

Gesloten portemonnee

'Het hoeden van schapen is echt een hobby,' benadrukt Pieter. Op Roggebotstaete kan Pieter gelukkig wel met gesloten portemonnee werken. 'De schapen hebben een taak in het onderhoud van het landgoed en de vachten worden hier bijvoorbeeld gebruikt bij het vilten. Af en toe verkopen we een schaap, de opbrengst wordt dan weer gebruikt voor de dierenarts,' vertelt Pieter. Vanuit zijn woonplaats Ketelhaven gaat Pieter alle dagen zo'n 2 tot 3 uurtjes naar zijn schapen toe. `En dan 's avonds ook nog even,' zegt hij. 'In het groeiseizoen is het wat intensiever, dan doe ik het samen met drie andere herders. Het begrazen moet dan natuurlijk extra goed gebeuren.'

Erfgoed

Het ambacht van schaapherder is sinds december 2016 officieel onderdeel van de Nederlandse cultuur. Het gaat daarbij alleen om de herders met oude Nederlandse rassen. Zij zijn toegevoegd aan de lijst van immaterieel cultureel erfgoed, tussen de Nijmeegse Vierdaagse, het worstenbroodje, bloemencorso's, carbidschieten en het sinterklaasfeest. Het Gilde van Traditionele Schaapherders heeft de aanvraag gedaan omdat het ambacht steeds minder vaak uitgevoerd wordt en daarom een bedreigd erfgoed is. De herders dragen volgens het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed bij aan het onderhoud van de biodiversiteit. Met de plaatsing op de lijst wil het gilde de schaapherder een toekomst geven in Nederland. Pieter is blij met de erkenning. 'Het is iets wat we moeten beschermen en als het op deze manier aandacht krijgt is het goed.'

Roggebotstaete

Landgoed Roggebotstaete is toegankelijk voor publiek. Jong en oud kan hier met veel plezier een paar uur rondstruinen in het bos, over de paden en langs het wildplukbos, de bosvarkens, een paddenstoelen kwekerij, een vlinder- en bijenparadijs, maar dus ook met een kop koffie kijken naar de herder en zijn schapen. 

Foto: Fotostudio Wierd
Dit verhaal is verschenen in de FlevoPost